Czy możliwym jest ustalenie przez sąd, że łącząca mnie z pracodawcą umowa cywilnoprawna jest faktycznie umową o pracę?

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 Kodeksu pracy).

Umowa o pracę, jest stosunkiem prawnym dobrowolnym, dwustronnie zobowiązującym, odpłatnym i konsensualnym, a zatem opartym na porozumieniu stron. Stosunek pracy różni się od umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia, czy też umowy o dzieło) kilkoma elementami. Charakteryzuje się on:

• koniecznością osobistego wykonania pracy określonego rodzaju w ustalonym miejscu i czasie,
• podporządkowaniem pracownika pracodawcy,
• wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy i na jego ryzyko,
• odpłatnością pracy.

W przypadku ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym nie występują powyżej wskazane elementy (np. brak podporządkowania, konieczność „odpracowania” urlopu), nie można stwierdzić, że pomiędzy stronami zawarta została umowa o pracę.

Podstawową kwestią w ustaleniu, czy mamy do czynienia z umową o pracę, czy też umową cywilnoprawną, jest podporządkowanie pracownika, które ma miejsce, gdy występują takie elementy jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa, co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej, stała dyspozycyjność czy dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika (zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 roku, I UK 68/05).

Należy podkreślić, że w przypadku powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy niezbędne jest wykazanie przez pracownika interesu prawnego jako materialnoprawnej podstawy zasadności powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa. Oznacza to, że brak wykazania interesu prawnego skutkować będzie oddaleniem powództwa niezależnie od tego, czy umowa cywilnoprawna faktycznie spełnia przesłanki umowy o pracę.